Τι είναι η ενδομητρίωση;
Η ενδομητρίωση είναι μια πάθηση που αφορά γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία.
Υπολογίζεται ότι αφορά ένα 10% όλων των γυναικών.
Η ενδομητρίωση ανευρίσκεται σε ποσοστό 24 – 50% γυναικών με προβλήματα υπογονιμότητας και σε ένα ποσοστό 20% των γυναικών που παραπονούνται για χρόνιο πυελικό άλγος.
Στην ενδομητρίωση ο ιστός, που φυσιολογικά καλύπτει την κοιλότητα της μήτρας (ενδομήτριο), αναπτύσσεται εκτός της μήτρας, συνήθως στην πύελο. Αυτός ο ενδομήτριος ιστός προκαλεί αλλοιώσεις που οδηγούν σε υπογονιμότητα και πόνο. Δεν γνωρίζουμε γιατί κάποιες γυναίκες αναπτύσσουν ενδομητρίωση.
Κατά την έμμηνο ρήση η μεγαλύτερη ποσότητα του ενδομητρικού ιστού και του αίματος, δια μέσου του τραχήλου, αποβάλλεται από τον κόλπο. Μια μικρή ποσότητα του ιστού και του αίματος, διαμέσου των σαλπίγγων, εισέρχεται στην πύελο. Σύμφωνα με μια θεωρία οι γυναίκες που δεν μπορούν απαλλαγούν από αυτά τα κύτταρα στην πύελο, αναπτύσσουν ενδομητρίωση.
Στις ωοθήκες οι βλάβες που προκαλούνται από τη ενδομητρίωση κυμαίνονται από απλές εναποθέσεις ενδομητρικού ιστού μέχρι την δημιουργία κυστών που ονομάζονται ενδομητριώματα (σοκολατοειδείς κύστεις).
Ο ερεθισμός των ιστών της πυέλου από την ενδομητρίωση οδηγεί στον σχηματισμό ουλώδους ιστού που ονομάζονται συμφύσεις. Οι συμφύσεις μπορεί να εμποδίζουν τις σάλπιγγες να παραλάβουν το ωάριο από την ωοθήκη κατά την ωορρηξία.
Πιο σπάνια η ενδομητρίωση αναπτύσσεται στο τοίχωμα του εντέρου ή στον χώρο μεταξύ κόλπου και ορθού.
Τι συμπτώματα εμφανίζει;
Πολλές γυναίκες με ενδομητρίωση δεν έχουν κανένα σύμπτωμα και η διάγνωσή της γίνεται στα πλαίσια του ελέγχου για υπογονιμότητα .
Δυσμηνόρροια
Η πρωτοπαθής δυσμηνόρροια (πόνοι στην περίοδο) εμφανίζεται στην διάρκεια των πρώτων χρόνων της εμμήνου ρύσεως και τείνει να υποχωρεί καθώς ο χρόνος προχωρά. Συνήθως δεν σχετίζεται με την ενδομητρίωση.
Η δευτεροπαθής δυσμηνόρροια εμφανίζεται μετά τα πρώτα χρόνια της εμμήνου ρύσεως και τείνει να χειροτερεύει με την πάροδο του χρόνου. Η δευτεροπαθής δυσμηνόρροια μπορεί να είναι προειδοποιητικό σημάδι για ενδομητρίωση. Ο έντονος πόνος στην περίοδο μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία, έμετους ή διάρροια.
Επώδυνη συνουσία
Η ενδομητρίωση μπορεί να προκαλεί πόνο κατά την διάρκεια ή μετά την συνουσία, μια κατάσταση που είναι γνωστή σαν δυσπαρεύνια.
Υπογονιμότητα
Η ενδομητρίωση μπορεί να ευρεθεί μέχρι και στο 50% των υπογόνιμων ζευγαριών. Αν εξαιρέσουμε καταστάσεις όπως η ύπαρξη πυελικών συμφύσεων, δεν γνωρίζουμε τον ακριβή λόγο για τον οποίο η ενδομητρίωση προκαλεί υπογονιμότητα . Η θεωρία μιλά για φλεγμονή, ορμονικές αλλαγές, αυξημένη φαγοκυττάρωση των σπερματοζωαρίων, ανοσολογικούς μηχανισμούς.
Πως πραγματοποιείται η διάγνωση της ενδομητρίωσης;
Γυναικολογική εξέταση
Οζίδια ενδομητρίωσης σπανίως είναι ορατά στον κόλπο ή στον τράχηλο. Κατα την γυναικολογική εξέταση μπορεί να υποψιαστούμε ενδομητρίωση από την ανεύρεση οζιδίων πίσω από την τράχηλο ή αν η κινητικότητα της μήτρας είναι περιορισμένη λόγω συμφύσεων.
Λαπαροσκόπηση
Κατά την λαπαροσκόπηση, μια λεπτή κάμερα, το λαπαροσκόπιο, εισέρχεται στην κοιλία μέσω μιας τομής στον ομφαλό. Με το λαπαροσκόπιο ελέγχεται η μήτρα , οι ωοθήκες, οι σάλπιγγες και άλλα όργανα και εκτιμάται η βαρύτητα της νόσου. Εφ’ όσον διαγνωστεί ενδομητρίωση συνήθως ακολουθεί χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου λαπαροσκοπικά.
Υπερηχογράφημα, Αξονική – Μαγνητική τομογραφία
Με τον υπερηχογραφικό έλεγχο ανευρίσκουμε ενδομητριωσικές κύστεις στις ωοθήκες και ελέγχουμε καλύτερα τα ευρήματά μας από τον γυναικολογικό έλεγχο.
Πώς θεραπεύεται η ενδομητρίωση;
Θεραπεία πόνου
Γυναίκες με ήπια συμπτώματα δεν χρειάζονται θεραπεία. Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως η ibuprofen και naproxen βοηθούν στην ελάττωση του πόνου κατά την περίοδο.
Αν ο πόνος παρεμβαίνει στην καθημερινή δραστηριότητα τότε η ορμονική θεραπεία θα ελαττώσει το πυελικό άλγος και την δυσπαρεύνια στο 80% των γυναικών. Στην ορμονική θεραπεία περιλαμβάνονται τα από του στόματος χορηγούμενα αντισυλληπτικά , τα προγεστερονοειδή, τα ανάλογα της GnRH και η δαναζόλη. Η ορμονική θεραπεία δεν είναι αποτελεσματική στα ενδομητριώματα και η αντιμετώπισή τους γίνεται χειρουργικά. Η χειρουργική θεραπεία επίσης εφαρμόζεται αν η φαρμακευτική αγωγή είναι αναποτελεσματική.
Θεραπεία Υπογονιμότητας
Στην επιλογή της κατάλληλης θεραπείας σημαντικό ρόλο παίζει η πλήρης διερεύνηση του ζευγαριού για συνύπαρξη και άλλων αιτιών υπογονιμότητας όπως π.χ. ανδρική υπογονιμότητα . Η ηλικία της γυναίκας και η ύπαρξη πόνου επίσης λαμβάνονται υπ’ όψιν.
Λαπαροσκόπηση
Η λαπαροσκοπική θεραπεία της ήπιας ενδομητρίωσης σχετίζεται με μια μικρή αύξηση της πιθανότητας για κύηση. Σήμερα οι περισσότεροι γυναικολόγοι πιστεύουν ότι αν υπάρχει υπόνοια για μικρού βαθμού ενδομητρίωση η διενέργεια διαγνωστικής λαπαροσκόπησης είναι αμφιβόλου αξίας. Αν όμως γίνει λαπαροσκόπηση και εντοπιστούν εστίες ενδομητρίωσης τότε αυτές πρέπει να θεραπεύονται. Σε μεγάλου βαθμού ενδομητρίωση και όταν αυτή είναι ο μοναδικός παράγοντας υπογονιμότητας, η λαπαροσκοπική θεραπεία αυξάνει την πιθανότητα κύησης . Η συνύπαρξη πόνου συνηγορεί επίσης για χειρουργική θεραπεία.
Μέθοδοι Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής
· Φαρμακευτική διέγερση των ωοθηκών με σκοπό την δημιουργία 2 – 4 θυλακίων και ενδομήτρια σπερματέγχυση
Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος για μέτριου – σοβαρού βαθμού ενδομητρίωση και τα ποσοστά επιτυχίας είναι παρόμοια με αυτά των ζευγαριών που υποβάλλονται σε IVF για άλλες αιτίες υπογονιμότητας.
Επειδή η χειρουργική αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης πάντα συνοδεύεται και από αφαίρεση υγιούς ιστού , σημαντικό ρόλο στην λήψη της απόφασης για την μέθοδο αντιμετώπισης της υπογονιμότητας, παίζει η ηλικία της γυναίκας και οι δείκτες ωοθηκικής επάρκειας. Σε γυναίκες προχωρημένης αναπαραγωγικής ηλικίας ή με χαμηλού δείκτες ωοθηκικής επάρκειας η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι εύλογα η πρώτη επιλογή.
Για την έγκαιρη διάγνωση και την αντιμετώπιση των προβλημάτων της ενδομητρίωσης απευθυνθείτε στον εξειδικευμένο Μαιευτήρα- Χειρουργό Γυναικολόγο , Κωνσταντίνο Δ. Δημητρόπουλο .
